Milieu- en gezondsheidsrisico's van fijnstof

Fijnstof is de verzamelnaam voor zwevende deeltjes met een diameter kleiner dan 10 micrometer. Dit wordt ook wel PM10 genoemd. In de literatuur worden er vaak drie fracties fijnstof besproken. Het gaat hier om de grove fractie fijnstof, PM2,5 tot PM10, de fijne fractie, kleiner dan PM2,5 en een ultrafijne fractie, ook wel PM0,1 genoemd. Waarbij met PM2,5 en PM0,1 respectievelijk wordt bedoelt zwevende deeltjes met een diameter kleiner dan 2,5 en 0,1 micrometer.

Bronnen

Fijnstof komt voort uit verschillende bronnen. Bronnen waarbij fijnstof vrijkomt zijn bijvoorbeeld te vinden in de transportsector, zoals de uitstoot van motoren en bandenslijtage, ook vinden we Saharazand en zeezout terug in het fijnstof. Bronnen kunnen dus zowel van natuurlijke als van menselijke aard zijn.

Gezondheid

Door de toenemende concentraties fijnstof in de lucht, wordt fijnstof een fenomeen dat meer en meer in de gaten moet worden gehouden. Vanwege de hoge concentraties in de lucht, gaat fijnstof steeds meer een bedreiging vormen voor de gezondheid van de mens. Gezondheidseffecten die zich voordoen bij kortdurende blootstelling aan fijnstof kunnen bijvoorbeeld luchtwegklachten, benauwdheid en hoesten zijn. Bij lange termijn blootstelling kunnen gezondheidseffecten als verminderde longfunctie, verergering van luchtwegklachten en vervroegde sterfte door luchtwegklachten of hart- en vaatziekten optreden.

Richtlijnen

Omdat fijnstof een bedreiging vormt voor de gezondheid, heeft de Europese Unie normen vastgesteld voor de concentratie fijnstof in de lucht. Het gaat hier om de PM10 fractie. In deze normen staat dat de daggemiddelde concentratie niet meer dan 35 dagen in het jaar hoger mag zijn dan 50 microgram per kubieke meter (50µg/m3). Ook voor de gemiddelde jaarconcentratie is een norm opgesteld. Deze stelt de grenswaarde voor de gemiddelde jaarconcentratie fijnstof op 40 microgram per kubieke meter (40µg/m3). Aan deze normen moest sinds 1 januari 2005 worden voldaan.

Sinds mei 2008 is de nieuwe richtlijn luchtkwaliteit van kracht. Hierin worden ook waarden voor de PM2,5 concentraties genoemd. Omdat er echter nog geen landelijk dekkend meetnet is voor PM2,5, bestaat er onzekerheid over de concentraties. Er zijn echter wel grenswaarden vastgesteld. Zo mag de gemiddelde jaarconcentratie PM2,5 niet hoger zijn dan 25µg/m3. In 2015 moet overal aan deze grenswaarde worden voldaan.

Op de meeste punten in Nederland wordt er aan de grenswaarden voldaan, maar op drukke wegen en bij grote op- en overslag bedrijven wordt op sommige plekken deze norm nog wel overschreden. Voor PM0,1 zijn geen richtlijnen vastgesteld, omdat PM0,1 niet systematisch wordt gemeten.

Hoe gedragen fijne deeltjes zich in het milieu?

Ten eerste is het belangrijk om te weten hoe een stof zich in het milieu gedraagt. Waar komen de fijne deeltjes vandaan, hoeveel deeltjes zitten er in de lucht enzovoorts.

Wat is het werkingsmechanisme van fijne deeltjes?

Ten tweede zijn de werkingsmechanisme van fijne deeltjes belangrijk. Om tot een gezondheidseffecten te komen, moeten de deeltjes eerst reacties aangaan, of het target orgaan bereiken.

Wat zijn de risico’s van fijnstof in het milieu?

Als laatste willen we de risico’s van fijnstof weten. Dit hebben we opgesplitst in twee delen, namelijk de risico’s voor het milieu en de risico’s voor de mens. Hierbij wordt de rol van fijne deeltjes benoemd bij de klimaatproblematiek en verzuring.

Wat zijn de gezondheidseffecten van fijnstof op mensen?

Als laatste willen we de risico’s voor de mens weten. Hierbij wordt gekeken naar welke effecten fijnstof heeft op de gezondheid van de mens.